Protezowanie

Dobór protezy (części)

Protezy wytwarza się według ściśle określonych potrzeb i oczekiwań pacjenta.

Przede wszystkim z uwzględnieniem:

• poziomu aktywności (mobilności)
• wieku;
• przyczyny amputacji i stanu zdrowia pacjenta;
• wydolności i „jakości” kikuta;
• ogólnego przeznaczenia protezy.

Parametry te oceniamy po wygojeniu kikuta i w trakcie przygotowania do zaprotezowania kontrolowanego przez fizjoterapeutę i/lub technika ortopedę! Trudno jest w pierwszej dobie po amputacji przewidzieć jakie są potrzeby i możliwości danego pacjenta – czas przygotowania – od kilku tygodni do nawet roku – umożliwia nam jak najbardziej trafną ocenę przekładającą się na zaproponowanie najlepszego rozwiązania.

Zgodnie z tymi wytycznymi wykonujemy różne rodzaje protez dla dzieci, osób dorosłych czy seniorów, począwszy od lekkich protez służących jedynie do rehabilitacji, przez dynamiczne protezy do normalnego funkcjonowania, aż po protezy wyjątkowo odporne na przeciążenia wynikające np. z uprawiania sportu.

Na początku protezowania, gdy kikut znacząco zmienia swój kształt – zwykle przez pierwszy rok po amputacji – może pojawić się wiele trudności i wyzwań, jednak wspólnymi siłami, krok po kroku, można je przezwyciężyć.

Niezbędna w procesie protezowania jest również wiara we własne możliwości. Gdy tylko się w nie uwierzy to – nauka chodzenia, wykonywanie codziennych czynności, prowadzenie samochodu, a nawet bieganie – stanie się możliwe, a aktywne normalne życie będzie czekało na kolejne wyzwania.

Nowoczesne rozwiązania protetyczne i dbałość o stopień dobrania i dopasowania protezy umożliwiają nam z powodzeniem zastąpienie amputowanej kończyny, a także sprawną adaptację do nowej sytuacji.

Proces wykonania protezy

Pierwsza wizyta w pracowni ortopedycznej zwykle polega na pobraniu miary z kikuta amputowanej kończyny. W tym celu technik ortopeda wykona odlew gipsowy i pomiary określonych punktów i długości na kikucie, ponadto zapyta o wysokość ciała i wagę pacjenta, oczekiwania odnośnie protezy i rodzaj aktywności na niej wykonywanych oraz oceni stopień mobilności pacjenta

Na kolejnej zaproponowanej przez technika wizycie dokonuje się przymiarki protezy oraz ewentualnych jej poprawek (ustawienie odpowiedniej długości, właściwego kąta stopy, wyprofilowanie leja itd.).*

*(z tej przyczyny nie jest możliwy odbiór protezy w domu pacjenta – technik nie ma w takim wypadku możliwości dysponowania specjalistycznymi narzędziami)

Gdy proteza kończyny jest już dopasowana i odpowiednio wyregulowana możliwe jest wykonanie tzw. kosmetyki tj. pokrycia kosmetycznego elementów konstrukcyjnych protezy – tak by wyglądała jak prawdziwa, zdrowa kończyna.

Zwykle wykonuje się je z miękkiej pianki ciałopodobnej, która formowana jest na kształt drugiej / zdrowej kończyny lub – co jest coraz bardziej popularnym rozwiązaniem – z użyciem specjalistycznych osłon, drukowanych na drukarkach 3D.

Aspektu estetycznego i samopoczucia pacjenta związanego z wyglądem protezy nie wolno pomijać i lekceważyć, ponieważ tylko proteza, która będzie wizualnie akceptowana przez pacjenta, szybciej zostanie przez niego przyswojona jako integralna część ciała, a jej użytkowanie i pokazywanie innym stanie się łatwiejsze.

Nauka chodu w protezie

Etap nauki posługiwania się protezą zaczynamy od:

• Prawidłowego zakładania i ściągania protezy
• wstawania i siadania
• utrzymania równowagi
• poruszania się przy specjalnych barierkach lub środkach pomocniczych tj. balkonik lub kule. Istotne jest to aby pacjent nauczył się prawidłowych wzorców ruchowych.

Etap reedukacji chodu w prawidłowych wzorcach ruchowych

Gdy czynności związane z obchodzeniem się z protezą są już dobrze opanowane można rozpocząć naukę chodu w protezie. Na tym etapie ważne będą ćwiczenia poprawiające równowagę i koordynację oraz nauka utrzymywania prawidłowej postawy ciała. Warto również wykonywać ćwiczenia poprawiające siłę mięśniową- silne mięśnie ułatwią chód w protezie.

Nauka odpowiedniego obciążania protezy i pierwszych kroków w protezie odbywa się przy pomocy poręczy, zapewnia to poczucie bezpieczeństwa. Następnie gdy pacjent czuje, że może już rozpocząć naukę chodu (również przy pomocy odpowiednio dobranych przyrządów pomocniczych (balkonik, kule)), rozpoczynamy naukę.

Kombinacja ćwiczeń wzmacniających mięśnie tułowia i odpowiednia technika chodu pozwolą na pewniejszy chód i stopniową redukcję potrzebnych pomocy.

Jeżeli chodzenie po płaskich powierzchniach nie będzie sprawiało trudności można rozpocząć ćwiczenia chodu po nierównym podłożu.

Bardzo ważne jest zrozumienie, że nauka chodzenia w protezie jest podobna do nauki chodzenia po raz pierwszy. Ważne jest, aby zacząć od podstaw i stopniowo zwiększać trudność. Oczekiwanie natychmiastowych rezultatów może prowadzić do rosnącej frustracji.

W razie trudności i pytań związanych z chodzeniem oraz samym użytkowaniem protezy zapewniamy pomoc naszych fizjoterapeutów i techników ortopedów – nie pozostawiamy pacjentów samych sobie po odbiorze protezy!

Rodzaje zaopatrzenia protetycznego

Protezy kończyn to rodzaj zaopatrzenia ortopedycznego, których zadaniem jest przejęcie funkcji utraconych rąk i nóg.

Wyróżnia się:

• Protezy kończyn dolnych po amputacji powyżej kolana (protezy uda) oraz po amputacji poniżej kolana (protezy podudzia).
  Protezy uda stosowane po amputacji nad kolanem składające się z leja protezowego, przegubu kolanowego, modułów lub adapterów łączących i funkcjonalnych oraz stopy protezowej. Protezy podudzia stosowane po amputacji pod kolanem, które składają się z leja protezowego, modułów lub adapterów łączących i funkcjonalnych oraz stopy protezowej.
• Protezy po wyłuszczeniu w stawie, najczęściej kończyny dolnej w stawie biodrowej, ale również w stawie kolanowym.
• Protezy kosmetyczne, które wykorzystuje się w celu uzupełnienia ubytków utraconych części ciała. Istnieje możliwość odtworzenia stóp, palców czy dłoni wraz ze wszystkimi cechami skóry i znakami szczególnymi
• Protezy kończyn górnych, np. po amputacji ręki.